بررسی ابیاتی نویافته از رودکی در فرهنگی ناشناخته

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد/ دانشگاه شهید چمران اهواز

2 دانشگاه شهید چمران اهواز

چکیده

یکی از منابع اصلی پژوهشگران برای واکاویِ میراث‌های گمشده‌ی شاعران کهنِ ایران زمین از جمله پدر شعر پارسی- ابوعبدالله رودکی - مراجعه به فرهنگ‌های کهن و یا ناشناخته‌ای است که غالباً از نظر به دور مانده است. با توجه به فراوانی منابع ادبی و پراکندگی اشعار رودکی در آثار ادبی پس از وی، یافتن هر نسخه‌ی جدید از این قسم می‌تواند برای افزودن به شمارِ سروده‌های رودکی سمرقندی، سراینده‌ی نامدار عصر سامانی مغتنم باشد. در بین منابع ادبی و بلاغی به جای مانده، فرهنگ‌های لغت‌ به لحاظ ذکر شواهد شعری فراوان از شاعران مختلف اهمیّت ویژه‌ای دارند. با بررسی دو نسخه از یک فرهنگ فارسی به فارسی تألیفِ مؤلفی ناشناس که در کتابخانه‌ی دانشگاه تهران و کتابخانه‌ی ملّی شماره شده‌اند، ابیات تازه‌ای از رودکی به دست آمد که در این مقاله به معرفی آن‌ها می‌پردازیم؛ علاوه بر این، ضبط‌های منحصر به فردی از برخی ابیات و انتساب‌های جدیدی به رودکی مشاهده شد، که در این جُستار نقد و بررسی می‌شوند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Study of Newly Discovered Couplets of Roudaki in an Unknown Dictionary

چکیده [English]

A Study of Newly Discovered Couplets of Roudaki in an Unknown Dictionary
 
N. Emami*      M. Shirmohammadi**       S. Dehqan***
Shahid Chamran University
 
Abstract
One of the key resources of scholars in exploring the lost heritage of classical poets of Iran, such as Abu Abdollah Rudaki, the founding Father of Iranian poetry, is to refer to ancient or unknown dictionaries that have been left unexplored. Considering the abundance of literary sources and the dispersion of Rudaki's poems in literature after him, discovering any given poem in the said sources could add to his body of works. There are many old dictionaries unexplored in the official libraries around the world. Dictionaries, among these literary and rhetorical resources, are very important due to containing many poetry evidences for different poets. By examining two versions of an anonymous Persian to Persian dictionary, indexed at Tehran University Library and National Library of Iran, we found some new poems of Rudaki that will be introduced in this paper. Furthermore, we will be discussing some new couplets attributed to Rudaki in this article.   
Keywords: Attributed couplets, discovered couplets, Rudaki, unknown dictionary



* Prof. of Persian Language and Literature,nasemami@yahoo.com


** MA Student in Persian Language and Literature, m_shirmohamadi16@yahoo.com


*** Assistant Prof. of Persian Language & Literature, Sajjad_dehgan@yahoo.com    

کلیدواژه‌ها [English]

  • Attributed couplets
  • discovered couplets
  • Roudaki
  • unknown dictionary

مراجع

ادیبی، عجایب ­اللّغه.(بی‌تا). نسخه­ی خطی کتابخانه­ی مجلس، شماره 2192.
 اسدی طوسی، ابو منصور علی بن احمد. (1319). لغت فرس. تصحیح عباس اقبال، تهران: مجلس.
 ________________________. (1336). لغت فرس. به کوشش محمد دبیرسیاقی، تهران: کتابخانه طهوری.
 ________________________.(1365). لغت فرس. تصحیح فتح الله مجتبایی و علی‌اشرف صادقی، تهران: خوارزمی.
 امامی، نصرالله. (1384). استاد شاعران رودکی (شرح حال، گزیده­ی اشعار). تهران: جامی.
 تتوی، عبدالرشید بن عبدالغفور. (1337). فرهنگ رشیدی. به کوشش محمد عباسی، تهران: کتابخانه بارانی.
 حافظ اوبهی، سلطان علی هروی. (1365). تحفه­الاحباب. به کوشش فریدون تقی­زاده طوسی و نصرت­الزمان ریاضی هروی، مشهد: آستان قدس رضوی.
حلیمی، لطف­الله.(بی‌تا). شرح بحر­الغرایب. نسخه­ی خطی کتابخانه­ی مجلس، شماره 861.
ـــــــــــــــ.(بی‌تا). شرح بحر­الغرایب. نسخه­ی خطی کتابخانه­ی ملّی، شماره­ی ثبت  5-18118.
 دهخدا، علی اکبر. (1377)، لغت­نامه دهخدا. تهران: دانشگاه تهران.
رودکی، جعفربن محمد. (1387). دیوان اشعار رودکی. تصحیح، ویرایش و توضیح نصراالله امامی ، تهران: مؤسسـه تحقیقـات و توسعه‌ی علوم انسانی.
______________ (1374). دیوان رودکی. شرح و توضیح منوچهر دانش­پژوه، تهران: توس.
______________ (1388). دیوان اشعار رودکی. تصحیح و مقابله­ نادر کریمیان سردشتی، تهران: بنیاد فرهنگی رودکی.
______________ (1378). دیوان شعر رودکی. پژوهش، تصحیح و شرح جعفر شعار، تهران: قطره.
سروری کاشانی، محمد قاسم بن محمّد.(1338). مجمع­الفرس. تصحیح محمد دبیرسیاقی، تهران: کتابفروشی علمی.
 شعوری، حسین بن عبدالله. (1155). فرهنگ شعوری (لسان العجم). چاپ سنگی، قسطنطنیه: دارالطباعه المعموره.
 فرهنگ فارسی مدرسه سپهسالار منسوب به قطران. (1380). تصحیح علی اشرف صادقی، تهران: سخن.
 فرهنگ خطی، کتابخانه­ی مرکزی دانشگاه تهران، شماره 4736.
 فرهنگ خطی، کتابخانه­ی­ ملّی ایران، شماره 5-6214.
 قواس غزنوی، فخرالدّین مبارکشاه. (1353). فرهنگ قواس. تصحیح نذیر احمد، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
مدبری، محمود. (1370). شرح احوال شاعران بی­دیوان در قرن­های 3، 4، 5 هجری قمری. تهران: پانوس.
منجیک ترمذی، علی بن محمد. (1391). دیوان منجیک ترمذی. به کوشش احسان شواربی مقدم، تهران: میراث مکتوب.میرانصاری (بته­کن)، علی. (1367).
دائرةالمعارف بزرگ اسلامی. جلد 5، تهران: مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی.
نخجوانی، هندوشاه. (1341). صحاح الفرس. به اهتمام عبدالعلی طاعتی، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
نفیسی، سعید. (1382). محیط زندگی و احوال و اشعار رودکی. تهران: طهوری.
وفایی، حسین. (1374). فرهنگ فارسی براساس نسخه­های خطی موجود در چین.  تصحیح تِن هوی جو، تهران: دانشگاه تهران.
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار